Theo Đông y, đậu đen có vị ngọt, tính bình, có tác dụng hoạt huyết giải độc, khứ phong lợi thủy, điều trung hạ khí, thanh nhiệt giải biểu, kiện tỳ chỉ hãn, dưỡng can, làm sáng mắt…
Đông y gọi đậu đen là ô đậu hay hắc đại đậu… những vị thuốc chế với đậu đen có tác dụng bổ thận thủy. Theo Đông y, đậu đen có vị ngọt, tính bình, có tác dụng hoạt huyết giải độc, khứ phong lợi thủy, điều trung hạ khí, thanh nhiệt giải biểu, kiện tỳ chỉ hãn, dưỡng can, làm sáng mắt…
Một số cách trị bệnh bằng đậu đen:
Trị đau lưng: đậu đen 100g, giã giập, cho vào ít giấm xào cho nóng lên để âm ấm, đắp vào vùng lung đau, có thể để qua đêm. Hay đậu đen 50g, đuôi heo hoặc đuôi bò 1 cái. Hầm thật nhừ, ăn cả nước lẫn cái.
Mỗi tuần ăn 2 – 3 lần, kết quả khá tốt.
Trị phụ nữ sau khi sinh bị suy yếu, chóng mặt, hoa mắt do mất máu: đậu đen 50g, gà ác 1 con, hầm thật nhừ, ăn cả nước lẫn cái. Mỗi tuần ăn 2 lần, rất mau lại sức.
Trị mắt mờ ở người cao tuổi, nhìn không rõ, hay bị hoa mắt, chóng mặt:đậu đen 100g, mè đen 100g. Sao khô, tán bột, trộn đều. Mỗi ngày uống 2 lần, mỗi lần 2 thìa cà phê (8g). Uống lâu ngày, mắt dễ chịu hoặc đỡ mờ hơn.
Trị âm hư hỏa vượng (biểu hiện sốt về chiều, đau đầu, mặt bừng nóng, mắt đỏ, dễ tức giận): đậu đen 50g, lá dâu tằm ăn 20g. Đổ vào 1 lít nước, nấu cho sôi kỹ, lọc lấy nước uống dần trong ngày.
Đậu đen chế hà thủ ô chữa di tinh, liệt dương, tay chân mỏi yếu, râu tóc bạc sớm: 50g đậu đen nấu nước rồi lấy nước đậu chưng cách thủy với 300g hà thủ ô đỏ trong 2 – 3 giờ, vớt ra để ráo phơi khô để dành dùng lâu, dùng dạng nước sắc mỗi ngày 15 – 20g hoặc đem tán bột, mỗi lần uống 5g.
Trị phù thũng do thận hư yếu: đậu đen 100g, rễ cỏ tranh 15g. Nấu với 1 lít nước, uống dần trong ngày. Có thể uống lâu dài cho đến khi khỏi bệnh.
Trị chứng viêm gan mạn: Ngoài những thuốc đặc trị, nên dùng 100g đậu đen nấu lấy nước uống thường xuyên có tác dụng giải được độc tố trong gan ra ngoài.
Ra mồ hôi nhiều do thể trạng suy nhược: đậu đen 30g, phù tiểu mạch 30g, đại táo 15g, sắc uống trong ngày. Hoặc đậu đen 60g, hoàng kỳ 30g, sắc uống.
Viêm da lở loét do nhiệt độc hoặc ngộ độc thuốc và thực phẩm: đậu đen 30g, cam thảo sống 9g, sắc uống. Tiểu ra máu: đậu đen 30g, đậu xanh 30g, rễ cỏ tranh 30g, sắc uống.
Rối loạn tiền đình (hay bị chóng mặt): đậu đen 30g, ngải cứu 45g, trứng gà 1 quả. Luộc 3 vị cho tới khi trứng chín. Ăn trứng, uống nước sắc.
Làm giải rượu: uống nước sắc đậu đen càng nhiều càng tốt.
Giải khát, làm hết khô miệng ban đêm: đậu đen 80g, lê 1 quả, đường phèn 30g, sắc lấy nước uống hằng ngày.
Chữa phong thấp, gân co gối nhức, trong bụng nóng, đại tiện bón: đậu đen ngâm nước, ủ cho mộng dài từ 2 – 3cm rồi phơi khô, dùng 1 thăng rồi cho nửa lạng giấm vào trộn đều, sao vàng tán nhỏ. Mỗi lần uống 1 muỗng nhỏ với rượu trước khi ăn, ngày uống 2 – 3 lần, tác dụng rất hay.
Chữa dị ứng, lở ngứa, mụn nhọt: đậu đen sao nhỏ lửa đến khi ruột bên trong có màu vàng đậm, lấy 50 – 100g nấu uống trong ngày.
—
Công dụng của đậu đen
Bị huyết áp cao, mỡ máu, người mệt mỏi cách tốt nhất là bạn nên thủ trong tủ bếp nhà mình một hộp đậu đen rang rất tốt cho sức khoẻ.
Bài thuốc của người cao huyết áp
Bà Nguyễn Thị Hà trú tại Hoài Đức, Hà Nội tâm sự 2 năm nay bà bỏ qua các loại lá chè, nước đun từ nấm linh chi mà bà quay sang uống nước đậu đen rang.
Bà Hà cho biết mỗi lần mua 1 cân đậu đen rang bà có thể uống được nửa tháng cho hai vợ chồng. Cách làm rất đơn giản đó là chọn đậu đen loại ta, lòng xanh. Sau đó cho vào chảo rang nhỏ lửa hoặc cho vào lò nướng rang.
Sau khi rang xong bà cho vào lọ thuỷ tinh dùng dần. Mỗi ngày bà lấy một cái cốc nhỏ để pha như pha trà với 1,5 lít nước. Ai thích uống đặc có thể cho thêm.
Cho đậu đen vào rang nhỏ lửa đến khi có mùi thơm
Nhờ có uống nước đậu đen rang, bà Hà kể mình không còn bị căn bệnh trĩ nội độ 2 hành hạ. Còn chồng bà bị cao huyết áp cũng không còn cảm thấy mệt mỏi như trước.
Gia đình ông Trần Đình Thưởng trú tại Minh Khai, Thành phố Thái Bình cũng coi thứ nước thập cẩm gồm đậu đen rang, gạo rang trộn đều pha như pha chè là thứ nước tốt và dễ uống nhất mà ông từng sử dụng.
Ông Thưởng bị cao huyết áp nghe được một vị bác sĩ ở bệnh viện 103 hướng dẫn nên ông về nhà thử ngay và đến nay đã 5 năm gia đình ông chỉ sử dụng nước đậu đen và gạo rang pha thành trà uống hàng ngày.
Ông Thưởng cho biết đậu đen phải mua loại đậu đen ta, hạt nhỏ nhưng thơm ngon và biết nguồn gốc sạch không có thuốc bảo quản.
Nước đậu đen rang cũng được nhiều chuyên gia tin dùng. Lương y Hoàng Gia Trí – Nguyên lương y tại Bệnh viện Y học cổ truyền trung ương cho biết nước đậu đen rang rất tốt, bạn bè và gia đình ông cũng được sử dụng nhiều nhưng nước đậu đen phải rang lên mới không bị lạnh còn sử dụng nấu như nấu chè mọi người vẫn dùng thì nó có tính mát đôi khi gây đầy bụng, tiêu chảy không tốt bằng rang lên.
Khi rang qua nhiệt, hạt đậu đen từ tính lạnh chuyển sang nóng ấm tốt cho sức khoẻ hơn.
Bác sĩ Đông y Hoàng Khánh Toàn – Trưởng khoa Y học cổ truyền Bệnh viện 108 cũng cho biết đậu đen tốt và nước đậu đen rang. Trong các bài thuốc đông y đậu đên sắc được sử dụng để chữa tăng huyết áp, bệnh thận, nhuận tràng, bệnh trĩ…
Muôn vàn lợi ích
Theo lương y Vũ Quốc Trung, hạt đậu đen có vị hơi ngọt, đi vào hai kinh can thận. Nó có tác dụng bổ thận thủy, bổ can, thanh nhiệt giải độc, lợi niệu, bổ huyết giải phong nhiệt. Đặc biệt, nước đậu đen có tác dụng điều trị đối với thận yếu, mặt sưng phù, phong thấp tê liệt, thấp khớp hoặc các bệnh lở loét.
Chọn hạt đậu đen nhỏ hạt, ruột xanh
Tuệ Tĩnh đã giới thiệu nhiều phương thuốc chữa bệnh bằng đậu đen, trong đó có chữa chứng tiêu khát do thận hư, bằng cách dùng đậu đen và thiên hoa phấn hai vị lượng bằng nhau đem tán nhỏ, làm thành viên để uống với nước sắc đậu đen.
Lương y Trung cho rằng không chỉ dành cho người già, bệnh nhân tiểu đường, huyết áp cao mà có thể sử dụng cho mọi người.
Trong đậu đen có chứa hàm lượng cao protein 24,4 g%, lipid 1,7 g%, glucid 53,3 g% và rất nhiều axit amin thiết yếu tốt cho cơ thể. Không những thế, đậu đen còn có chứa nhiều vitamin quan trọng như vitamin A 5mg, B1 0,5mg, B2 0,21mg.
Ngoài ra, các nghiên cứu còn chỉ ra rằng hạt đậu đen chứa khoáng chất vi lượng molypden – một thành phần của enzyme sulfile oxidate nên có tác dụng rất tốt trong việc khử độc sulfates (sunfit) cho cơ thể. Đây là hóa chất có nhiều trong thực phẩm chế biến sẵn không có lợi cho con người, làm tăng nhịp tim, gây đau đầu hoặc rối loạn chú ý.
Trong số những loại thực phẩm giàu chất xơ thì đậu đen được xem là “ứng cử viên” đầu bảng, rất có ích cho quá trình chuyển hóa glucose ở bệnh nhân mắc bệnh đái tháo đường, bằng chứng sau khi ăn xong không hề xuất hiện tình trạng tăng đường huyết.
Tuy nhiên, lương y Trung cho biết việc gì thái quá cũng bất cập mà nên sử dụng nó hàng ngày uống khoảng 500 ml/người. Ngoài ra, lương y này vẫn khuyến cáo phải rang để hạ tính lạnh của hạt đậu đen để tránh bị đầy bụng, khó tiêu.